علف هرز زعفران1
بذر علف های هرز از طریق باد، آب، حیوانات و انسان از نقطه ای به نقطه دیگر انتشار می یابد.
الف – باد
شکل خاص برخی از بذور و میوه ها، موجب انتقال آن ها به وسیله باد می گردد.
بذور بالدار، مودار، چتر مانند، پر مانند و سبک به آسانی با باد حمل و نقل می گردند.
نمونه بارز این بذور، بذر گیاه قاصد می باشد، که به علت شکل خاص خود، ده ها کیلومتر می تواند با باد سفر کند.
ب – آب
آب نیز در جابجایی بذور نقش مهمی دارد، خصوصا آب رودخانه ها که از ذوب برف و یخ حاصل می شود.
این آب در مسیر عبور از تپه ها و اراضی کوهستانی، بذور علف های هرز را با خود به مناطق دور دست حمل می کند.
ج – حیوانات
حیوانات نه تنها از طریق بدن خود موجب جابجایی بذر علف های هرز می گردند، بلکه با خوردن بذور و عدم آسیب رساندن به قوه رویشی آن ها، از طریق دفع، در جابجایی بذور نقش زیادی دارند.
در مدفوع پرندگان نیز بذور زیادی که هضم نشده و قوه نامیه دارند مشاهده می شوند.
ضمنا پرندگان که به میوه های آبدار و خوش رنگ علاقه مند هستند،
پس از خوردن، ممکن است دانه به نوک گیاه آن ها بچسبد و پرنده با تمیز کردن نوک خود در محل دیگر، تخم گیاهی را بکارد (به عنوان مثال دانه انگلی دارواش).
د – انسان
از طریق حمل بذور آلوده به تخم انواع علف های هرز،
حمل علوفه مخلوط با علف های هرز،
انتقال کودهای حیوانی خام (نپوسیده)،
رها کردن علف های هرز اطراف جوی ها و مزارع،
بهم زدن مرتب سطح خاک،
عدم نظافت ماشین آلات کشاورزی (بویژه ماشین های برداشت مانند کمباین و دستگاه های بوجاری)
آبیاری های غلط توام با فاضلاب،
موجبات انتقال و انتشار تخم علف های هرز را فراهم می سازد.
حمل خاک و ماسه و مصالح ساختمانی نیز از یک نقطه به منطقه دیگر در ایجاد چنین آلودگی هایی مؤثر است.
مبارزه با علف های هرز مزارع زعفران
شیوه های زیادی برای مبارزه با علف های هرز وجود دارد.
لیکن معمولا ترکیب دو یا چند طریقه اطمینان بخش تر است.
با علف های هرز به طرق مکانیکی، زراعتی، و شیمیایی می توان مبارزه کرد.
لیکن در مورد زراعت زعفران طریقه مکانیکی به ویژه وجین کاملا متداول است و طریقه شیمیایی با توجه به الگوی رشد محصول،
آسان و اقتصادی بودن و خواب تابستانی زعفران عملی می باشد.
این روش در حال حاضر مهمترین و رایج ترین روش مبارزه است.
در زیر از بین طرق مختلف به توضیح پیرامون مبارزه مکانیکی (وجین) و مبارزه شیمیایی اکتفا می گردد.
الف – وجين
وجین یعنی خارج کردن علف های هرز از مزارع کشت شده است تا گیاه مزبور بتواند با عملکرد بهتری به رشد خود ادامه دهد.
در مزارع زعفران معمولا اولین وجین پس از آبیاری دوم و در حالت گاورو شدن بستر کشت انجام می گیرد تا ریشه های علف هرز به راحتی از زمین خارج شده و در مقابل آسیبی به زعفران وارد نشود.
وجین زعفران از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا بوته این گیاه، ضعیف، کوتاه، و ظریف می باشد و چنانچه محل کشت،
از وجود علف های هرز پاک نشود، نه تنها بوته زعفران به سختی آسیب می بیند،
بلکه پس از مدتی این علف ها تمام مزرعه را پوشانده، نابودی کامل آن ها به دشواری میسر می شود.
از این رو کشاورزان هوشیار و علاقمند خراسان جنوبی در طی سال، چند بار مزارع زعفران خود را وجین می کنند.
در مقابل، برخی از افراد غیر مطلع و یا سهل انگار، ضمن بی توجهی به علف های هرز در زمان رشد گیاه،
در فصل تابستان نیز، به آن ها امکان رشد و نمو و تولید بذر می دهند و به این ترتیب به زراعت خود لطمه زیادی وارد می سازند،
در حالی که در ۵ ماه بهار و تابستان که پیاز زعفران دوره استراحت تابستانی خود را می گذراند،
به خوبی می توان با استفاده از وسایل دستی و ماشینی، علف های هرز را از بین برد و زمین را برای رویش فعال و مجدد زعفران آماده ساخت.
لازم به ذکر است که از حمل ماشین آلات سنگین به داخل زمین باید خودداری گردد،
چون این وسایل موجب کوبیدگی سطح خاک و آسیب رساندن به پیاز زعفران می شوند،
تیلر برای کار در مزارع زعفران بسیار مناسب است.
اولین وجین زعفران بعد از برداشت گل های زعفران (گل پاک)،
دومین آن در صورت لزوم به فاصله در حدود یک ماه و قبل از کولش آب
وجین سوم به هنگام برداشت علوفه زعفران و سرانجام آخرین وجین در صورت نیاز در فصل تابستان انجام می شود.
ب – مبارزه شیمیایی
به هنگام خواب تابستانی یا هنگام رکود گیاه ، می توان از علف کش ها استفاده کرد که آسیبی به آن وارد نشود.
بسته به نوع علف هرز مزارع از سموم شیمیایی مختلفی استفاده می شود.
برای انهدام پهن برگ های یک ساله از علف کش های D – ۴ – ۲، T – ۵ – ۴ – ۲، یو ۴۶ کمبی فلوئيد و يو ۴۶ دی فلوئید به میزان ۱/۵ – ۱ لیتر در هکتار استفاده می شود.
برای انهدام پهن برگ ها و کشیده برگ ها از سموم تماسی «گراموکسن» و سم نفوذی «راند آپ» استفاده می شود.
میزان مصرف گراموکسن ۴-۱/۵ لیتر در هکتار (بسته به تراکم علف های هرز) می باشد .
علف کش راندآپ را با غلظت ۱ درصد برای از بین بردن علف های یک ساله و با غلظت ۳-۲ درصد جهت کنترل علف های هرز چند ساله بکار می برند.
از سموم کلروپروفام به میزان ۴ کیلوگرم در هکتار و یا از مخلوط ۲/۲ کیلوگرم کلروپروفام و ۰/۹ کیلوگرم دیورن در هکتار برای از بین بردن علف های هرز یک ساله استفاده می شود.
در ضمن از علف کش سونالان قبل از رویش زعفران و به هنگام آبیاری و از سموم
سنکور، گالانت، فوزالید، بازگران بعد از رویش زعفران استفاده می شود.
علف کشهای مصرفی در زعفران در حال حاضر بسیار معدود هستند
مصرف تک قطبی این علفکش ها علاوه بر افزایش طیف خاصی از علف های هرز و پیدایش علف های هرز مقاوم باعث افزایش مقدار سم مصرفی،
ایجاد الودگی های زیست محیطی نیز و افزایش قیمت و کمیاب شدن آنها در زمان کاربرد می شود.
روش های غیر شیمیایی
همراه با کاربرد علفکش های جدید و با نحوه عمل متفاوت
در قالب طرح مدیریت تلفیقی علف های هرز در مزارع زعفران مهمترین عوامل در مدیریت راهبردی علف های هرز در زراعت این محصول محسوب می شوند.
در زراعت زعفران مطالعات بسیاری در مورد علفکش ها با نحوه عمل متفاوت
برای مبارزه با علف های هرز برگ پهن و باریک برگ در سایر محصولات انجام شده است و کارایی آنها به اثبات رسیده است
بنابراین امکان استفاده از این علف کشها در مزارع زعفران می تواند بعنوان یکی از گزینه ها مورد بررسی قرار گیرد.
از مجموع بررسی های بعمل آمده علفکش های گالانت, فوزالید و سونالان جهت مبارزه
با علف های هرز باریک برگ و علفکش های سنکور ، گرانستار و۴٬۲-دی‌کلروفنوکسی‌استیک اسید (۴,۲-D)
برای مبارزه با علفهای هرز برگ پهن مورد استفاده قرار گرفته اند.
در سایر تحقیقات نیز مشخص شده است که کاربرد علفکش های پیش رویشی نظیر
ترفلان و سنکور برای مبارزه با علفهای هرز پهن برگ موثر است.
حال آنکه در آزمایشات دیگر بدلیل وارد آمدن خسارت به زعفران استفاده از این علفکش ها توصیه نشده است
استفاده از علفکش های پس رویشی ترجیح داده شده است.
در یک بررسی سه ساله در مناطق زعفران کاری گناباد و مشهد مشخص گردید
که علفکش های تری بنورون متیل ( ۱۸.۷۵گرم ماده موثره در هکتار)
متر بییوزین (۵۶۰ گرم ماده موثره در هکتار) بهترین شرایط برای کنترل علفهای هرز زعفران می باشند.
این دو علفکش بدلیل عدم تاثیر سود بر زعفران و نیز کارآیی موثر در مبارزه با علفهای هرز بوده اند.
استفاده از گلایفوسیت به تنهایی یا مخلوط با توفوردی بی (-۲,۴) DB نیز در هنگام آماده سازی زمین زعفران توصیه شده است.
اسامی علف های هرز مزارع زعفران
| اسم فارسی | اسم انگلیسی | اسم لاتین |
| گاو پنبه | Lanter Flower | Abutilon avicennae G. |
| تلخه | Russian knapweed | Acroptiolon repensc( L.) DC |
| بومادران | Yarrow = Milfoil | Achillea millefolium L. |
| بیدگیاه – فرز | Qunckyrass = Couchgrass | Agropyrum repens P. Beauv |
| خارشتر | Camel Thorne | Alhagi camelorum .Fishi |
| موسیر | Wild Garlic | Allium robellum M.B. |
| تره وحشی | Wild Leak | Allium rotundumL. |
| گندسیر – سیر وحشی | Wild Garlic | Allium vienale L. |
| تاج خروس | Redroot Pigweed | Amarantus retroflexus |
| بولاف وحشی | Wild Oats | Avena fatua L. |
| لاشوک | Downybrome = Cheat grass | Bromus tectorum |
| بجند – شاهی وحشی | Hoary Cress | Cardaria draba Desv. |
| سلمه – سلمک – سلمه تره | Lambsquarters = Fathen | Chenopodium album L. |
| پیچک صحرایی | Field Bindweed | Convolvulus arvensis |
| اسم فارسی | اس انگلیسی | اسم لاتین |
| پنجه مرغی | Bermuda Grass=Devilgrass | Cynodon dactylon Pers |
| اویار سلام زرد | Yellow Nutsedge | Cyperus esculentus L. |
| اویار سلام ارغوانی | Purple Nutsedge | Cyperus rotundus L. |
| خاکشیر | Flix Weed | Descurainia sophia Webb |
| منداب | Rocket Salad | Eruca sativa Miller |
| فرفیون | Sun Euphorbia | Euphorbia helioscopia L. |
| جو وحشی | Wild barley | Hordeum spontaneum |
| کاهوی خاردار | Prikly Lettuce | Hypecoum pendulum . |
| غربیلک – گزنه ی سفید | Henbit | Lamium amplexicaule L. |
| کلاغک | Clustered Grape Hyacinth | Muscari neglectum Guss |
| اسطخودوس | Cat Mint | Nepeta menthoids |
| شقایق | Wild Poppy | Papaver pavonium |
| بارهنگ | Hoary Plantain | Plantago media L. |
| پوا | Perennial Blugress | Poa bulbosca L. |
| بندوک خوابیده | Knotweed = Doorweed | Polygonum aviculare L. |
| بندوک قائم | Erect Knotweed | Polygonum erectum L. |
| ترشک | Sorret | Rumex acetosa L. |
| قلیانک (کوزه قلیانک) | Silene | Silene conoidea L. |
| شیر تیغی پایا | Perennial Sowthisthe | Sonchus arvensis |
| علف شور | Salt Wort | Salsola Kali L. |
| شیر تیغی | Sowthistle | Sonchus asper L. Hill. |
| گل قاصد | Dandelion | Taraxacum offcinale Weber |
| خاخسک | Puncture Vine | Tribulus terrestris L. |
| شنبلیله ی کوهستانی | Fenugreek | Triaonella montana |
| گل ماهور | Moth Mullen | Verbascum blattaria |
| گزنه ی دو پایه | Stinging Nettle | Urtica dioica L. |
علف کش های موثر در نابودی علف های هرز مزارع زعفران
| نام علف کش | میزان مصرف در هکتار | زمان و نحوه مصرف | نوع علف هرز | نتیجه |
| فوزالید | ۲ لیتر | آذرماه POE | جو موشی و سایر باریک برگ ها | تأثیر بسیار خوب روی باریک برگ ها |
| گالانت | ۲ لیتر | آذرماه POE | جو موشی | تأثیر بسیار خوب برروی علف های هرز |
| گالانت | ۲ لیتر | اول فروردین POE | جو موشی | تأثیر خوب اما کند برروی علف های هرز |
| باز گران | ۲-۲/۵ لیتر | اسفند POE | پهن برگ ها | کنترل برخی علف های هرز |
| بازگران + فوزالید | ۴ لیتر ۲ لیتر | اول فروردین POE اول فروردین POE | پهن برگ ها باریک برگ ها | کنترل خاکشیر و جوموشی |
| گالانت بازگران | ۲ لیتر ۴ لیتر | اول فروردین POE اول فروردین POE | پهن برگ ها جو موشی | کنترل پهن برگ ها و جوموشی |
| سونالان | ۴ لیتر | Pre.E موقع آبیاری اول | کلیه علف های هرز جز بومادران وازمک | تاثیر خوب |
PreE = Pre Emergence. قبل از سبز شدن
POST Emergence =POE بعد از جوانه زدن
اقدامات جلوگیری کننده در رشد علف های هرز مزارع زعفران
١ – استفاده از زمینی که یک سال تحت آیش بوده و نسبت به انهدام علف های هرز در زمستان، بهار و تابستان با شخم عمیق و دیسک اقدام شده باشد.
۲- استفاده از کودهای حیوانی کاملا پوسیده.
٣- تمیز نگه داشتن کانال های آب رسانی روستا.
۴- حذف علف های هرز در سال آیش و در سال کشت به هنگام ۸-۶ برگه شدن علف ها.
۵ – استفاده از وسایل حمل و نقل تمیز که تخم علف هرز در آن ها نریخته باشد.
۶- کنترل علف های هرز حاشیه مزارع. در واقع امر مبارزه با علف های هرز یک امر همگانی در روستا می باشد.
زیرا کافی است در یک مزرعه در این رابطه سهل انگاری شود و تخم علف های هرز آن مزرعه در سایر مزارع پخش شود.
۷ – کشاورزان برخی از علف های هرز را به خاطر گوسفندان خود دوست دارند،
لیکن باید به آن ها تفهیم کرد که خسارت آن چند برابر سود آن ها می باشد.
۸- با علف های هرز باید به صور مختلف مبارزه کرد:
زراعی (تهیه زمین به نحو مطلوب)، مکانیکی (وجین دستی، پوشش زمین با مالچ به اندازه کافی)
شیمیایی با علف کش های انتخابی قبل از کشت و بعد از کشت،
شاید کاشت توام زعفران با گیاهانی مانند جو به حذف علف های هرز کمک موثری نماید.
