گل جالیز
گُل جالیز یا گلک (Orobanche) سرده‌ای از گیاهان گلدار است که در حدود ۱۵۰ گونه دارد.
این جنس در ایران ۳۶ گونه دارد که همگی انگل دیگر گیاهان اند.
دامنه میزبانی انگل در بین گیاهان دو لپه وسیع بوده
مانند: آفتابگردان، گلرنگ، بادمجان، گوجه فرنگی، توتون، عدس، باقلا، نخود، کلزا، هویج و برخی درختان میوه همچون بادام،
زردآلو و غیره اشاره نمود.
سیکل زندگی
گل جالیز وقتی روی سطح خاک دیده می‌شود که خسارت عمده‌ای به گیاهان میزبان وارد نموده
ارتباط مستحکم بین انگل و میزبان باعث شده که روش های کنترل این انگل مشکل شود.
چرخه زندگی گل جالیز با بذر شروع می‌شود.
بذر از طریق تحریک مواد مترشحه ریشه گیاه میزبان شروع به جوانه زدن می‌نماید.
پس از اتصال به ریشه گیاه میزبان زندگی خود را ادامه می‌دهد.
این انگل دارای بذرهای بسیار ریز بوده به‌طور تقریبی ۱۰۰ میلی‌گرم بذر گل جالیز حاوی تعداد ۲۰ هزار بذر است.
هر بوته گل جالیز حدود ۲۵۰ هزار بذر تولید می‌کند.
سیکل زندگی
این بذرها توسط باد و آب آبیاری به راحتی جا به جا می‌شوند.
اغلب بذرهای گل جالیز دارای خواب اولیه اند که دامنه زمانی این خواب بین یک تا دو سال است.
حداکثر فاصله بذر از ریشه میزبان برای تأثیرپذیری از مواد محرک جوانه زنی دو سانتیمتر و مدت زمان لازم برای تأثیرپذیری گل
جالیز از مواد محرک ریشه میزبان پس از آماده سازی آن بین ۴۸ـ۲۴ ساعت است.
بذرهای گل جالیز قابلیت حیات خود را در شرایط آزمایشگاهی به مدت ۱۳ سال و در شرایط مزرعه‌ای به مدت ۱۲ سال حفظ
کنند.
گل جالیز انگل مطلق ریشه گیاهان دولپه بوده و فاقد برگ و سبزینه می باشد که با جذب آب و مواد غذایی از گیاه میزبان سبب
کاهش عملکرد و رشد، ایجاد پژمردگی و در نهایت مرگ آن می‌شود.
در برخی موارد کشاورزان به دلیل شدت آلودگی و کاهش شدید عملکرد زمین کشت شده را رها می‌کنند.
اتصال به میزبان
پس از جوانه زدن بذر گل جالیز رشته اولیه از درون پوسته بذر خارج می‌شود و اطراف ریشه گیاه میزبان استقرار می‌یابد.
نفوذ به داخل ریشه میزبان از طریق ترشح آنزیم‌ها و همچنین فشار مکانیکی سلولهای مکینه صورت می‌گیرد که موجب جدا
شدن سلولها از یکدیگر می‌شوند.
سرانجام بافت مکینه سیستم آوندی ریشه میزبان را احاطه کرده و در نهایت سبب برقرار شدن ارتباط محکم می‌شود
حرکت مواد آوندی گیاه را برای انگل سوق می‌دهد که با ادامه این عمل گیاه میزبان به تدریج ضعیف شده و در صورت ادامه یافتن
به مرگ میزان منجر خواهد شد.
کنترل
مبارزه با گل جالیز:
تاریخ کاشت:
تاریخ کاشت بر جوانه زدن بذر گل جالیز تاثیر می‌گذارد؛
می‌تواند با زود کاشتن محصول و پیش رس نمودن آن می‌توان گیاه را از خسارت آن فراری داد.
تناوب زراعی:
استفاده از گیاهان تله که گیاهان موجود در تناوب، بذر گل جالیز را وادار به جوانه زنی کنند ولی خود میزبان نباشد.
از جمله این گیاهان می‌توان به سورگوم، ذرت، یونجه و… اشاره کرد و در برنامه کاشت مزرعه قرار داد.
تغذیه مناسب:
کاهش حاصلخیزی
بالا بودن PH خاک که در نتیجه منجر به عدم جذب عناصر غذایی از طرف گیاه خواهد شد،
باعث تشدید حضور گل جالیز در مزرعه می‌شود.
بنابراین تغذیه مناسب گیاه قبل از کاشت و در طول مرحله داشت می‌تواند تا حدودی میزان خسارت را کاهش دهد.
وجین دستی:
از بین بردن و حذف گل جالیز با خروج از خاک با وسایل تیز و برنده می‌تواند در جلوگیری از میزان خسارت و جلوگیری از تولید بذر
آن مؤثر باشد.
آفتاب دهی خاک
مبارزه بیولوژیک
مبارزه شیمیایی:
علف کش رانداپ به میزان ۵۰ سی‌سی در هکتار برای سه نوبت در زمان ۳۰، ۴۰ و ۵۰ روز پس از کشت نشاء در مزرعه
استفاده شود.
